Obsesif Kompülsif Bozukluk Nedir?
Obsesif kompülsif bozukluk, kısaca OKB, obsesyon ve kompulsiyonlarla tanımlanan bir ruhsal bozukluktur. OKB, bir dizi tekrarlayıcı rahatsız eden, istem dışı düşüncelere sahip olma ve bu düşüncelerin yarattığı gerginlikten kurtaran rahatlatıcı davranışlarla karakterize, temelinde anksiyöz düşüncelerin bulunduğu bir rahatsızlıktır. Kişilerin yaşam kalitelerini ve işlevselliklerini ciddi seviyede etkiler.
Obsesyon Nedir?
Obsesyonlar, halk dilinde takıntı ya da vesvese olarak bilinir. Obsesyolar kaygıya neden olan düşünceler, zihinsel görüntüler ya da dürtülerdir. Bu düşünceler veya görüntüler kişi için ciddi stres ve gerginlik yaratır. En sık görülen obsesyon belirtileri; mikrop bulaşma korkusu, cinsellik veya din gibi tabu düşünceler, kendine veya başkalarına zarar vermeye yönelik şiddet içerikli düşünceler ve simetri veya düzenle ilgili düşüncelerdir.
Kompulsiyon Nedir?
Kompulsiyonlar, obsesyonların ortaya çıkardığı aşırı stres ve gerginlikten kurtulmak amacıyla tekrar eden davranışlardır. Kompusiyonlar çoğu zaman obsesyonlarla ilişkilidir. Örneğin, bulaşma takıntısı olan bir kişi ellerini defalarca yıkayabilir ve tekrar tekrar el dezenfektanları kullanmak zorunda hissedebilir. Tüm tekrar eden davranışlar kompulsiyondur diyemeyiz. Çoğu kişi bazen işlerini iki kez kontrol eder. Ancak OKB’ si olan bir kişi genellikle, bu düşünce ve davranışlarının aşırı olduğunu kabul etse bile, bunları kontrol edemez. Kişi bu davranışları gerçekleştirirken keyif almaz ancak kısa süreli rahatlama hissedebilir. Bu düşünce veya davranışlarından dolayı günlük yaşamlarında önemli sorunlar yaşarlar.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Kimlerde Görülür?
Obsesif kompülsif bozukluk genel popülasyonda %3 sıklığında görülmektedir. Herkes obsesif kompülsif bozukluk yaşayabilir ancak genetik faktörler, travmatik yaşam olayları, bazı kişilik özellikleri risk oluşturmaktadır.
OKB’si olanların %50-60’ında eşlik eden farklı psikiyatrik tanılar olmaktadır. %28-38 lik kısmında majör depresyon gözlemlenmektedir. Ayrıca %49’unda yaygın anksiyete bozukluğu, fobiler veya panik atak gibi anksiyeteyle ilişkili farklı durumlar gözlemlenmektedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Belirtileri Nelerdir?
Obsesif Kompulsif Bozukluğu olan kişilerde obsesyon, kompulsiyon veya her ikisinin belirtileri birlikte görülebilir. Bu belirtiler iş, okul ve kişiler arası ilişkiler gibi hayatın bir çok alanını olumsuz etkileyebilir. Obsesyon ve kompulsiyonlar kişinin günde 1 saatten fazla zamanını alır. Bu kişiler obsesyonlarını tetikleyebilecek kişilerden, yerlerden veya durumlardan kaçınabilirler. Belirtilerin şiddeti zamanla değişebilir ancak tedavi edilmezse uzun yıllar devam edebilir. OKB hastaları genelde endişeli, stresli ve gergin hisseder. Ayrıca, OKB’ si olan bir kişi fiziksel problemler de geliştirebilir. Örneğin, temizlik obsesyonu olan bir kişinin elleri aşırı yıkama davranışından dolayı derisi aşınabilir.
Obsesif Kompulsif Bozuklukta Ne Gibi Takıntılar Vardır?
Obsesif kompülsif bozuklukta takıntılı düşünceler bir çok konu üzerine olabilir. En sık karşılaşılanlar arasında temizlik, bulaşma obsesyonu (örn: bir yere dokunduğunda mikrop kapma düşüncesi), bir şeyi yapıp yapmadığına ilişkin tekrarlayıcı şüpheler (kontrol), düzene ilişkin takıntılar, din temelli takıntılar, cinsel temelli takıntılar veya zihinsel ritüellere ilişkin takıntılar görülmektedir.
Bu takıntılı düşüncelerin oluşturduğu gerginlik kompülsif davranışlar aracılığıyla giderilmeye çalışılır (örn: elini yıkama, sürekli kontrol, tövbe etme vb). Bu durum kişinin günlük hayatında öylesine sıkıntı verici şekilde yaşanır ki kişi başka şeylere zaman ayıramaz ve hatta sorumluluklarını yerine getiremez.
Obsesif Kompulsif Bozuklukta Tedavi Nasıldır?
Tedavide ilaç ve psikoterapi etkili olmaktadır. Bunlar birlikte tercih edilebileceği gibi ayrı ayrı olarak da tercih edilebilirler. Terapi süreci temel olarak obsesyonlar ve kompülsiyonlarla ilişkili düşünce ve davranış kalıpları üzerinde çalışmakta ve bunların ortadan kaldırılmasını hedeflemektedir. Kullanılan yöntemler kişiye ve öyküsüne göre farklılık gösterebilmektedir.
