Prostat ceviz büyüklüğünde bir bez olup erkek üreme sisteminde yer almaktadır. Anatomik olarak mesane boynu ile üretra denilen idrar yolu ortasındadır. Prostat bezinin salgıladığı sıvı meninin büyük bir kısmını oluşturup spermleri besleme ve müdafaa vazifesini üstlenir. Testislerden salgılanan erkeklik hormonu da denilen testosteron prostat bezini direkt tesirler.
Prostat bezinin güzel huylu büyümesi, prostat kanserinden büsbütün farklı bir durumdur. Erkeklerde yaşlandıkça prostat büyümesi olmaktadır. Prostat hücrelerinde genetik değişikliklere yol açan, ailesel genetik bozukluklar, sigara ve obezite üzere birçok faktör vardır. Bunlar prostatta makûs huylu büyümelere neden olup kanserin oluşmasına sebep olabilir. Prostat kanseri, dünyada erkeklerde en sık görülen birinci kanser tipi olup erkeklerde kansere bağlı olan ölümlerin ikinci nedenidir. Yaşla birlikte prostat kanseri riski artmaktadır, 50 yaş üstünde en sık görülür. Prostat kanseri, erken periyotta besbelli rastgele bir klinik bulgu göstermeden yavaş ilerler. Bu nedenle hastalık genellik orta yahut ileri derecede iken tespit edilir. Bu durum hastalığın seyrini ve tedavisini tesirler. Prostat kanseri bedenin öbür bölgelerine, bilhassa kemiklere ve lenf düğümlerine yayılabilir.
Prostat Kanserinde Risk Faktörleri Nelerdir ?
Bazı erkeklerde prostat kanseri riski daha yüksektir.
Bunlar ;
Yaş: 50 yaş üstü olanlar
Genetik: Ailesinde prostat kanseri hikayesi bulunanlar
Beslenme: Yüksek kalorili ve yağlı beslenenler
Öbürleri: Sigara kullananlar, fazla kilolu olanlar
Prostat Kanserinden Nasıl Korunur ?
Prostat kanserini engellemek için ispat edilen bir yol şimdi bulunmamaktadır. Ancak
sağlıklı bir hayat şekli ve yeme alışkanlığına sahip olmak yarar sağlayabilir.
Örneğin;
Yüksek fiber içeren, düşük yağlı yiyecekler tercih etmek
Hayvansal yağ ve et alımı sınırlandırmak
Taze Zerzevat ve meyve tüketimi arttırmak
Sigara ve alkol tüketimini azaltmak
Prostat kanserini önlemenin en değerli yolu 50 yaş üstünde aralıklı olarak üroloji uzmanı muayenesine gitmektir. Bu formda erken tespit edilen kanserden büsbütün kurtulmanızn mümkündür.
Prostat Kanseri Erken Teşhis ile Fark Edilebilir mi ?
Prostat kanseri çok yavaş ilerleyen ve yıllarca bulgu vermeyen bir hastalıktır. Bilhassa erken devirde hiç bulgu vermezken, ilerleyen periyotlarda verdiği bulgular, güzel huylu prostat büyümesi ile benzeridir. Bunlar; Gece sık idrara çıkma, idrar yapmada zorlanma, idrar yaparken ağrı duyma, idrarda ve ya menide kan görülmesidir. Bu bulgular hem prostat kanserinde hem de yeterli huylu prostat büyümesinde görülebildiği için teşhis için kesinlikle bir tabibe başvurmak gerekir. Ayrıyeten, leğen kemiği olarak da bilinen pelvis kemikte ve sırtta ağrı hastalığın ilerlemiş olacağının habercisi olabilir.
Prostat Kanseri için Tarama Nasıl Olmalı ?
Avrupa Üroloji Kılavuzu; aşağıda sayılan durumlar ile taramanın başlamasını tavsiye eder; 50 yaş üstü, 45 yaş üstü olup ailesinde prostat kanseri hikayesi, 40 yaş üstü olup ailesinde yada kendisinde bilinen genetik mutasyon (BRCA-2) olması.
Prostat Kanserinde Teşhis Nasıl Konulur ?
Doğru teşhis için çeşitli testler ve muayenelerin yapılması gereklidir. Kan Testleri: PSA(Prostat Spesifik Antijen) prostat bezinden enfeksiyon, yeterli huylu büyüme ve kanser üzere çeşitli nedenlerle kana salgılanması artmaktadır. Makattan prostat muayenesi: Prostatın makat denilen bölge ile yakın komşulukta bulunması nedeniyle hekimin parmak ile makattan yapacağı muayene prostat bezindeki
büyüme, sertlik ve kanser vb. bulguları saptamaya fayda. Prostat kanserini tespit etmede en hassas sistemdir. Ultrason ve Prostat Biyopsisi: Makattan USG yardımı ile prostat bezi görüntülenebildiği üzere gerekli durumlarda güzel huylu büyüme ile kanser ayırıcı tanısı için de biyopsi yapılmaktadır. Prostat kanseri tanısı konulduktan sonra ek tetkikler yapmak gerekmektedir. Bu testler kanserin etraf dokulara yahut daha uzak dokulara sıçraması (metastaz) tespit etmek emeliyle yapılmaktadır. Bu testler ; Kemik Sintigrafisi, Bilgisayarlı Tomografi (BT) yahut Manyetik Rezonans Görüntülemesi (MRI), Pozitron Emisyon Tomografisi/ Bilgisayarlı Tomografi (PET/ BT)
Prostat Kanserinde Tedavi Seçenekleri Nelerdir ?
Prostat kanserinde tedavi seçenekleri; tümörün agresifliğini belirleyen Gleason derecesine, PSA bedeline , hastanın genel sıhhat durumuna bağlıdır. Prostat kanserinde tedavi süreci hasta ve tabibin ortak kararı ile şekillenir. Bu tedavi seçenekleri ;
Aktif İzlem:
Düşük riskli prostat kanseri hastalarında tercih edilebilen rutin denetimler ve gerek halinde görüntüleme/biyopsi tekrarı gerektirebilen tedavi formülüdür. Kanser için tedavi uygulanmaz, ilerlemesi açısından takip edilir, ilerler ise tedavi verilir. Zira birtakım düşük riskli prostat kanserleri ilerlemez ve hastaya bir ziyan vermez. Tüm bu süreç bir üroloji uzmanı denetiminde yapılır. Birtakım hastalar kanserini takip ettirmeyi tercih ederken, birtakım hastalar ise kanser fikri nedeniyle telaş duyacağı için faal izlemi tedavi seçeneği olarak istemezler. Etkin izlemde hastaya rastgele bir müdahalede bulunulmadığı için başka tedavi metotlarında karşılaşılan idrar kaçırma ve sertleşme sıkıntıları üzere yan tesirler ile karşılaşılmaz. Takip sırasında tümörün ilerlediği düşünülür ise yahut hasta isteği ile etkin izlem sonlandırılabilir. Cerrahi Tedavi yahut Radyo terapi/Hormon terapi uygulanabilir.
Cerrahi Tedavi:
Prostat Bezi ve beraberinde birtakım etraf dokuların cerrahi müdahale ile çıkarılmasından oluşan tedavi formülüdür. Cerrahi süreç; açık, laparoskopik yahut robotik metotlarla yapılabilir. Cerrahi tedavi sonrası en sık karşılaşılan komplikasyonlar idrar kaçırma ve sertleşme sorunudur. Çoklukla idrar kaçırma şikayetleri ameliyat sonrası bizatihi ve/veya çeşitli pelvik taban idmanlar yardımı ile gerilemektedir. Sertleşme sorunu için ilaç ve rejenerasyon tedavileri uygulanmaktadır. Bu hastalarda boşalma ile meni gelmemektedir.
Radyoterapi:
Işın gücü kullanarak prostat bezindeki kanserli hücreleri yok etmeyi ve büyümesini engellemeyi amaçlayan tedavi yoludur. Başlı başına bir tedavi seçeneği olabildiği üzere cerrahi tedaviden sonra kalan tümör hücrelerini yok etmek için de kullanılabilir. Prostat ve idrar kesesi ve rektum yakın komşuluğu nedeniyle idrar kesesinde çeşitli yan tesirlere neden olabilmektedir. Bunlar; sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma, idrarda kan görülmesi, makattan kan gelmesi, ishal vb. üzere yan tesirlerdir.
Hormon terapi:
Erkeklik hormonu olarak bilinen testosteron prostatta bulunan kanser hücrelerinin büyümesine tesir eder. İlaçlar ile testosteron hormonunun üretilmesi yahut bedende tesirini göstermesi engellenir. Ayrıyeten testislerin cerrahi olarak çıkarılması ile de bu tesir elde
edilebilir. Hormon terapi testosteron tesirini ortadan kaldırdığı için buna bağlı yan tesirler ortaya çıkar. Bunlar; jinekomasti olarak bilinen göğüs dokusunda büyüme, sertleşme sorunları, kıllanmada azalma, kemik erimesi, libido azalması üzere yan tesirlerdir.
