Öz-yeterlilik, öz-saygı, öz-değer, öz-imaj, öz-güven…Tüm kelimeler kendimizi nasıl gördüğümüzü, kendimizle ilgili düşüncelerimizi ve kendimize insan olarak verdiğimiz değeri ifade eder. Özgüven eksikliği yaşamın bir çok alanında kişiyi sınırlandırarak gelişmesine, sağlıklı ilişkiler kurmasına engel oluşturabilir.
Özgüven Eksikliği
Düşük özgüven belirtilerini anlamak için sağlıklı özgüven belirtilerine bakmak faydalı olacaktır. Kendimizi olduğumuz halimizle kabul edebiliyorsak, kendimize saygı duymada ya da takdir etmede önemli zorluklar yaşamıyorsak, kendimizi eksikliklerimize rağmen değerli biri olarak görüyorsak sağlıklı özgüvenden söz edebiliriz. Diğer bir yandan, kişinin kendisini genel olarak yetersiz, zayıf, eksik görmesi, kendiyle ilgili düşünceleri çoğu zaman acımasız ve eleştirel olması, gerçek bir değere sahip olduğunu hissetmekte zorlanması düşük özgüven belirtileridir. Özgüven eksikliği sosyal fobide belirtileri başlatıcı ve sürdürücü rol oynayabilir.
Sağlıklı Özgüven
Sağlıklı özgüven kendimize yönelik dengeli bir bakışı ifade eder. Düşük özgüvende, kişinin kendisine bakışı büyük ölçüde olumsuz yönlerini dayanmaktadır: kusurlarına, zayıflıklarına, hatalarına. Güçlü yönleri, becerileri ve iyi özellikleri göz ardı edilme eğilimindedir. Aşırı yüksek özgüvende ise, kişinin sadece olumlu yanı merkezdedir ve insan olmanın doğal bir parçası olan mükemmel olmama göz ardı edilir. Olması gereken ise yüksek özgüven oluşturmaktan ziyade sağlıklı özgüven oluşturmak olacaktır.
Özgüven Nasıl Oluşur?
Özgüvenin temelinde kişinin kendisi hakkında olumsuz inançları ve nasıl bir insan olduğu ile ilgili temel düşünceleri yatar. Bu düşünceler kişinin nasıl biri olduğu ile ilgili cümlelerden oluşur. Ancak bu cümleler gerçekler değil fikirlerdir. Kişinin kendisiyle ilgili bu ifadeler kişinin yaşam deneyimlerine özellikle de nasıl bir insan olduğuyla ilgili başkalarından aldığı mesajlara dayanır. Sonuç olarak, genel yaşam deneyimlerimiz olumluysa, kendimizle ilgili inançlarımız da olumlu olur. Eğer yaşam deneyimlerimiz olumlu ve olumsuz yaşantılar içeriyorsa (bir çok insanın olduğu gibi), içinde bulunduğumuz duruma göre kendimizle ilgili inaçlarımız esneyebilir. Ancak, yaşam deneyimleriniz genelikle olumsuzsa kendimizle ilgili inançlarımız olumsuz olma eğilimindedir.
Özgüven Eksikliği Neden Olur
Kişinin kendisiyle ilgili olumsuz düşünceler oluşmasında erken yaşam deneyimleri önemli olabilmektedir. Örneğin, ebeveynlerimiz tarafından reddedilme, taciz, sürekli eleştirilme, cezalandırılma, ilginin ya da övgünün yetersiz olması gibi erken yaşam deneyimleri özgüven eksikliğinin gelişmesinde ve devam etmesinde önemli rol oynayabilir. Bununla birlikte, okul döneminde zorbalığa maruz kalmak ya da sağlıksız ilişkiler gibi faktörler özgüveni olumsuz etkileyebilir.
Özgüven Nasıl Kazanılır
Özgüven tedavisinde bilişsel davranışçı terapi (BDT) etkili bir yaklaşımdır. BDT, düşünceler, inançlar, tutumlar üzerine odaklanır. Özgüven eksikliği yaşayan kişi kendisini, başkalarının onu nasıl değerlendirdiği ve neler başardığı ile ölçer. Başkaları tarafından onaylanmama, bir hata yapma ya da başarısız olmak bir felakete yol açabileceğine inanabilir. Terapi, kendinize, diğer insanlara ve hayata dair işlevsiz düşüncelerinizi değiştirmenize yardımcı olur. Bununla birlikte, kalıcı değişim sağlamak için uygulamaya yönelik, denenmiş, test edilmiş ve etkili yöntemler sunar. Bilişsel davranışçı terapi ile geliştirdiğiniz ve uyguladığınız yeni beceriler hayatınızın geri kalanında sizin için faydalı olmaya devam edecektir.
Kaynak:Norapsikoloji.com
