Göğüs kanserinde ruhsal dayanağın kıymeti

Meme Kanserinde Ruhsal Takviyenin Önemi

Kanser Nedir?

Kanser hastalığı bir kriz sürecidir. Lakin birebir vakitte öbür taraftan bir talih da olabilir. Hastalık esnasında birey maddi manevi çöküntüye düşebilir ve bunun aykırısı bir ‘yanlışlık yaptım, kendime fazla dikkat etmedim’ halinde düşünerek manevi manada bir kadro uyanışlar da yaşayabilir.

Holistik bir yaklaşımı gerekli kılmaktadır. Zira birey bio-psiko-sosyal bir varlıktır. Zira hastalık yalnızca kişinin vücudunu değil, ömrünün tüm alanlarını tesirler. Bu yüzden tedavi sonlansa dahi, onunla birlikte yaşaması gereken kronik cinsten bir rahatsızlık olarak ele almamız gereklidir.

Kişi ikinci olarak, bu türlü bir tecrübesi geçirdikten sonra, hayatın manasını sorgulama, nelere kıymet vermek, nelerden vazgeçmek istediğini düşünmeye fırsat bulabilir. Kendileri ve hayatlarıyla ilgili birşeyleri dönüştürmeye şahsî gelişim için karar verebilir. Bu noktada da dayanak değerlidir.

Kanser Hastalarının Yaşadığı Ruhsal Sorunlar

- Hastalığı birinci öğrendiklerinde ruhsal reaksiyon veriyorlar. Birden fazla vakit kişilik değişimi görülüyor.

- Ahenk zahmetleri yaşayabiliyor.

- Etrafının ve kendisinin yaşadığı her yakınmayı hastalığa bağlıyor.

- Panik ve tasa bozukluğu ortaya çıkıyor.

- Tedavi başladığında depresyona girme riski artıyor.

- Kanser nedeniyle organ kaybı yaşamak depresyonu şiddetlendiriyor.

- İleri kanser tedavisinde süreksiz kısa, orta, uzun devirde beyin sendromu ortaya çıkabiliyor.

Bu sürece giren kişi,

Bedeni, sıhhati, hayatını denetim altında tutma konusunda kayıplar yaşayabilmektedir.

Başkalarına artabilen bağımlılığı sebebiyle, aile- iş- toplumsal hayatta bozulan istikrarlarla yüzyüze kalmak zorunda olabilir.

Kişi, zihni karışmış, konsantrasyon – zaman-uzay yönelimi ve hafıza sıkıntıları yaşayabilir.

Fiziksel Yakınmalar: Tedaviye bağlı olarak, ağrı, saç dökülmesi, mukozit, iştahsızlık, bulantı, cilt problemleri, uykusuzluk, göz problemleri, nörolojik meseleler, halsizlik, yorgunluk görülebilir.

Psikolojik Yakınmalar: Kızgınlık, Ümitsizlik ,uyku düzensizlikleri, depresyon, anksiyete, travma sonrası gerilim bozukluğu görülebilir.

Sosyal Yakınmalar: Toplumsal dayanak eksikliği, toplumsal temasların azlığı, toplumsal izolasyon.

Teşhisin konma anı: Hasta üzerinde sarsıcı-yıkıcı tesire sahip olabildiğinden, ruhsal dayanağın muhtaçlık duyulduğu bir vakittir. Hastanın zihninde büyük olasılıkla olumsuz ve korkutucu hastalık algısından kaynaklanan – şok ve inkar- süreci yaşanır. Evvel tam bir şaşkınlık ve akabinde bu türlü bir şeyin kendi başına geldiğine inanamama. Öncelikle ortaya çıkan reaksiyonlardır. Şok periyodunda en çok görülen İnsomnia, korku, depresif ruh hali, mutsuzluk, iştahsızlık, ağlamalar, içe kapanma, konuşmama üzere çok sayıda belirti ruhsal sıkıntıların başlangıcı ve habercisidir.

• Bir taraftan tedavi kararları alınırken, öteki taraftan yükselen gerilim seviyesi denetim edilmeye çalışılır.
• Tıbbi faktörler: Hastanın gerilimin üstünden gelebilmesi, kanserin türü- evresi- yeri- belirtileri- ilerideki kademeleri öngörebilme,
• Psikolojik Faktörler: Kişinin daha evvelki geçirdiği hastalıklara ahenk sağlama marifeti, fizikî ve ruhsal rehabilitasyon kapasitesi, kişilik yapısı, problemlerle başa çıkabilme kapasitesi, yaşı, cinsiyeti, hastalığa kişinin verdiği mana,
• Sosyal Faktörler: Uygar hal, eğitim, kültürel- dini tavır, duygusal takviyenin olup olmaması, sıhhat takımının etkisi

Anlamlandırma: Beşerler çoklukla hayatın denetim altında olduğunu hissederler. Bu hissi ve duyguyu bozan rastgele bir durum olduğunda bireyin üniversal maksatları sarsılmış olur. Bu türlü bir durumda mana boşluğuna düşebilir. Bu durumda birey üniversal manası restore etmek için çabalama sürecine girer. Burada mana oluşturma devri yaşanır.

Anlamlandırma muhtaçlığımız nerden doğar? Tabiatı gereği prestiji ile insan her şeyi zihinsel kapasitesi ölçüsünde anlamaya ve kıymetlendirme uğraşındadır. Bu gayretini güdüleyen temel güdü, meçhullükten ve kapalılıktan kurtulmadır.

İnsan başına gelen yahut etrafında cereyan eden olayları anlamak ve manalandırmak ister. Bunun sonucunda insan kendi hayatını denetim etme, olaylara istikamet verme yahut en azından olacakları kestirim edebilmek ister.

İnsan yaşadığı sürece bedensel zihinsel ve toplumsal oluşumları kıymetlendirerek onları kendisine faydalı olacak halde içselleştirmeye çalışır. İnsan kendisini çevreleyen kurallara karşı çaresiz değildir. Mevcut duruma nazaran hal almaya potansiyeli ve değişme yeteneği vardır.

Stresli bir durum ya da olayla karşılaşan birey evvel sorunun ne olduğunu anlamaya çalışır. Birinci etapta sorunun kendisi için bir tehlike yahut tehdit olup olmadığına bakar. Durum şayet kendisi için bir tehlike ya da tehdit oluşturuyorsa, birey ferdî başa çıkma kaynaklarına başvurur.

Kanser Hastalarında En Sık Görülen Psikiyatrik Sorunlar

Aşağıda sayılan tüm psikiyatrik bahisler hakkında, alınacak terapi dayanağının olumlu katlıları kesinlikle olacaktır.

• Uyum bozukluğu: Tüm psikiyatrik teşhisler içinde %48 üzere bir orana sahip. Ahenk bozukluğu nedir: Belirtiler şiddetlenip, kişinin fonksiyonelliğini, tedavisini olumsuz etkilemeye başladığında, ruhsal yapı mevcut stresöre ahenk sağlamada zahmet çekiyor demektir ve ahenk bozukluğu oluşur.
• Depresyon: Psikiyatrik teşhisler içinde ahenk bozukluklarından sonra 2. En yaygın hastalıktır. Bireylerde görülme sıklığı %4,5-58 üzere geniş bir aralıkta değişmektedir. Hastalarda depresyon riskini arttıran en kıymetli sebeplerden biri şiddetli ağrılardır. Cinsiyet faktörü değerlendirildiğinde de, bayanların erkeklerden 2 kat fazla depresyona yakalandıkları görülmektedir. Bayanlarda depresyon geçirme yaşı genelde 35-45, erkeklerde 55-70 ortasıdır. Depresyon için tesirli psikoterapötik tedavinin kanser seyrini etkilediği bulunmuştur. Tıbbi açıdan psikoterapi, bireylerde korku ve depresyonu azaltarak, sıklıkla ağrıların da hafiflemesine yardımcı olmaktadır.

• Anksiyete Bozuklukları: Anksiyetenin görülme oranı, kanser hastası şahıslar ortasında %6-47 ortasında değişmektedir. Anksiyete ile ilgili olarak değerli bir nokta anksiyetenin bu rahatsızlıkta sıklıkla birlikte devam ettiği görülmektedir.

Neler anksiyeteye yani derde sebep olur?

-gelecekte ne olacağı konusundaki belirsizlik

-yetersizlik hissi

-dindirilemeyen ağrılar

-geçmişe dair pişmanlıklar

-hastanede yataarken yakınlarından ayrılmış olmak

-insanlardan izole edilme duygusu

-yalnızlık duygusu,

-hastalığa dair bilgi eksikliği

- metabolik anormallikler (enfeksiyon, şeker düşüklüğü)

-nefes darlığı- uykusuzluk

Anksiyete sonucunda neler olur?

-üzüntü

-kötü haber alma kanısı,

-ishal-

Ağızda hassasiyet

-odaklanmada zorluk

-uykusuzluk

-asabiyet

Bu belirtilere, halüsinasyon-ciddi ajitasyon, eklenirse, yer vakit algısı bozulursa, daima kuşku hisleri oluşursa, deliryum akla gelmelidir.

Sosyal Takviye Ne İşe Yarar

• Strese karşı tampon misyonu üstlenir.
• Kişi kendisini yalnız hissetmemiş olur.
• Bireyin İlişkin Olma- Kendine/Sevdiklerine Güven- Benlik Hürmeti vb olumlu hisleri olumlu desteklenmiş olur.
• Bağışıklık sistemini gerçek manada güçlendirir.
• Değişen kurallara ahenk sağlamayı kolaylaştırır.

Etkili psikoterapi ile, tıbbi açıdan ruhsal kasvetler azaltılarak, sıklıkla ağrılar da hafiflediğinden, semptomların azalması ve bakım maliyetinin düşmesiyle sonuçlanmakta ve hastalık seyrini olumlu etkilenmektedir.

Çekirdek haldeyken bilişsel reaktivite başladığında, bilişsel üçlüye sıçraması (değersizlik, ümitsizlik , çaresizlik). Kemoterapi ve radyoterapi süreçleri ruhsal takviye almaya mani oluşturmamaktadır.

Tırmanma süreçleri hakkında şuurlu farkındalık, ruminasyonların azalması, üst bilişsel yani metakognisyonları, yani niyetlerimizle ilgili kanılarımızı denetim etmeyi öğrenmek. Deneyimsel kaçınmanın azaltılması, maruz bırakma ile, tecrübelerin yargısızca kabulü, dikkatin düzenlenmesi , bedensel farkındalığın arttırılması hususlarında takviye sağlanabilmektedir.