Bruselloz, ülkemizde ve gelişmekte olan ülkelerde yaygın olarak görülen, ekonomik kayıplara sebep olması ve gıda güvenliğini doğrudan etkilemesi sebebiyle önemli bir halk sağlığı kabul edilen zoonotik bir hastalıktır. Özellikle İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde sık görülmektedir
Dünya da Akdeniz ülkeleri, Ortadoğu, Afrika, Orta Asya, Orta ve Güney Amerika ile Hindistan’da yaygındır.
Etkeni: Gram (-) bir bakteri olan Brusella’nın insanlarda hastalık yapan 4 tip bulunmaktadır.
B.abortus (Bovine Bruselloz): Ana konak sığırlardır.
- melitensis: Ana konak koyun ve keçidir. En ağır klinik tablo bu formda izlenir. İnsanlarda en sık görülen formu budur.
B.Suis: Ana konak domuz, yaban domuzudur. Avcılar öncelikli risk grubudur.
- Canis: Ana konak köpeklerdir. İnsanlarda nadir görülür.
Rezervuar: Sığır, koyun, keçi ve domuzdur. Hayvanlarda genellikle ürogenital sistem tutulur ve düşük, orşit, epididimit izlenir.
Bulaş Yolları:
- Hasta hayvanlara ait sütlerin çiğ veya az pişmiş olarak içilmesi,
- Çiğ kaynatılmamış veya pastörize edilmemiş sütlerden yapılan peynirlerin taze olarak yenmesi,
- Veya bu sütlerden elde edilen pastörize edilmemiş tereyağı, kaymak, krema gibi ürünlerin tüketilmesi,
- Enfekte hayvan çıktılarının (kan, idrar, düşük materyali, plasenta) yaralı, bütünlüğü bozulmuş deriyle ya da mukozayla teması,
- Solunum yolu (özellikle laboratuvar çalışanları için risk),
- Kişiden kişiye bulaş son derece nadirdir.
İnkubasyon Aralığı
Maruziyetten sonra ortalama 1-2 ay içinde belirtilerin ortaya çıkması beklense de bu süre 5 gün ile 5 ay arasında değişmektedir.
Klinik Belirti ve Bulgular
Bruselloz vücutta herhangi bir organın tutulabildiği sistematik bir hastalıktır. Başlangıç sessiz veya akut olabilir. Birkaç hafta ile bir yılı aşan sürelere uzayabilen hastalıkta başlangıç bulguları ateş, gece terlemesi, halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı, eklem ağrıları gibi diğer enfeksiyonlarla da karışabilecek ortak bulgulardır. Karaciğer ve dalak büyümesi, endokardit gelişebilir.
Düzgün tedavi edilmediği takdirde bulgular bir süre sonra kaybolup haftalar/aylar sonra geri dönebilir veya kronikleşerek tekrarlayan ateş, halsizlik eklem ağrıları ve spondilit yılarca sürebilir. Kronik yorgunluk, psikonevroz kronikleşme sürecinde görülebilmektedir.
Enfeksiyona maruz kaldıktan sonra belirti vermeyen (asemptomatik) vakalar da bildirilmiştir.
Tedavi:
Kesin tanısı konulduktan sonra en az 6-8 haftalık bir antibiyotik tedavisi uygulanır.
Korunma Yolları:
Esas olarak hastalığın hayvanlarda kontrolü, insan brusellozunun kontrolü için son derece önemlidir.
En etkili kişisel korunma yolu çiğ, az pişmiş sütlerin içilmemesi ve bu sütlerden yapılan peynirlerin taze olarak tüketilmemesi, tuzlu suda (salamura) en az 3 ay bekletildikten sonra yenmesidir. Yine bu sütlerden yapılan tereyağı, kaymak, krema gibi ürünlerin tüketilmemesi de önemli bir kişisel korunma yoludur.
Pastorize süt ve bu sütlerden yapılan ürünlerin kullanılması kuvvetle önerilmekle beraber; pastörize olmayan sütlerin kullanılma olasılığında en az 10 dakika kaynatıldıktan sonra tüketilmesi gerekmektedir.
Hayvancılıkla uğraşanlar (mezbahalar, kasaplar ve et işleme yerlerinde çalışanlar da dahil) hayvanla temasta eldiven, gözlük, ve uygun koruyucu kıyafet giymelidir.
İnsanlarda kullanılan bir aşısı yoktur.
Kaynak:sagligim.gov.tr
